Orclever Proceedings of Research and Development

TOPSIS Destekli Maksimum Kapsama Modeli ile Afet Sonrası Toplanma Alanlarının Belirlenmesi

Betül Yıldırım

Nuh Naci Yazgan University

https://orcid.org/0000-0003-0177-6540

DOI: https://doi.org/10.56038/oprd.v3i1.289

Keywords: Afet sonrası toplanma alanları, AHP, TOPSIS, Maksimum kapsama modeli

---

Abstract

Doğal afetler afet merkezinde ya da merkeze yakın yerlerde pek çok insanı olumsuz etkilemektedir. Ülkemizin özellikle deprem ülkesi olması nedeniyle afet yönetiminin en doğru şekilde yapılması gerekmektedir. İl afet müdürlükleri tarafından belirlenen toplanma alanları da afetten etkilenen halkın geçici olarak toplanabileceği alanlardır. Bu çalışma kapsamında afet sonrasında halkın toplanması için oluşturulmuş toplanma alanlarının belirli bir sistematik ile belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada Kayseri ili Talas ilçesi uygulama alanı olarak seçilmiş ve mevcut toplanma alanlarının belirli kısıtlar altında belirlenmesi ve değerlendirilebilmesi için öncelikle literatürde toplanma alanları seçiminde kullanılan temel kriterler belirlenerek literatürdeki çalışmalar ve uzman görüşü dikkate alınarak AHP (Analitik Hiyerarşi Prosesi) yöntemiyle bu kriterler ağırlıklandırılmıştır. Elde edilen ağırlıklar elde mevcut sayısal veri bulunduğu için TOPSIS (İdeal Çözüme Benzerliğe Göre Sıralama Tekniği) yöntemine entegre edilmiş ve bu yöntemle mevcut toplanma alanlarının önem ağırlıkları belirlenmiştir. Daha sonra belirlenen bu ağırlıklar ile birlikte kapsanan nüfusu da maksimize edecek şekilde belirli kısıtlar altında matematiksel model geliştirilmiştir. Bu model karar vericiye eldeki mevcut toplanma alanlarını nasıl kullanması gerektiği konusunda bilgi vermekle birlikte belirli mesafe limiti ile ne kadar nüfusa hizmet edilebileceği ve bunun kaç toplanma alanıyla sağlanabileceği konusunda yardımcı olmaktadır. Bu durum afet sonrası toplanma alanlarının geçici barınma alanlarına dönüştürülmesi noktasında da karar vericiye öncelikli yerleri belirleyebilme noktasında yardımcı olacaktır. Çalışmada, parametre değerlerine bağlı değişen sonuçlar için detaylı analizler sunulmuştur.

---

References

Zhang, L., Tao, Z., & Wang, G. (2022). Assessment and determination of earthquake casualty gathering area based on building damage state and spatial characteristics analysis. International Journal of Disaster Risk Reduction, 67, 102688. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2021.102688 DOI: https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2021.102688

URL1, https://kayseri.afad.gov.tr/ilimizde-toplanma-ve-barinma-alanlari (Son Erişim: 11.04.2023)

Maral, H., Akgün, Y., Çınar, A., & Karaveli, A. (2015). İzmir’deki Afet Sonrasi Toplanma Ve Acil Barinma Alanlari Üzerine Bir Değerlendirme. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı.

Çelik, H. Z., Aydın, B. S., Partigöç, N. S., & Erdin, H. E. (2018, May). Deprem Riskleri Bağlaminda Toplanma Alanlarinin Güvenlik Kriterleri Temelinde Değerlendirilmesi Bayrakli (İzmir) Örneği. In 2nd International Symposium on Natural Hazards and Disaster Management, Sakarya University Culture and Congress Center, Sakarya-Turkey 04-06 May 2018.

Erdin, H. E., Aydin, M. B. S., Partigöç, N. S., Çelik, H. Z., Palazca, A., & Horoz, Ç. (2021). Kentiçi yol kademelenmesinin afet durumunda toplanma alanlarının erişilebilirliğine etkisi açısından irdelenmesi. Academic Platform-Journal of Engineering and Science, 9(1), 103-111. https://doi.org/10.21541/apjes.478601 DOI: https://doi.org/10.21541/apjes.478601

Ma, Y., Xu, W., Qin, L., & Zhao, X. (2019). Site selection models in natural disaster shelters: a review. Sustainability, 11(2), 399. https://doi.org/10.3390/su11020399 DOI: https://doi.org/10.3390/su11020399

Pan, A. (2010, December). The applications of maximal covering model in typhoon emergency shelter location problem. In 2010 IEEE international conference on industrial engineering and engineering management (pp. 1727-1731). IEEE. 10.1109/IEEM.2010.5674577 DOI: https://doi.org/10.1109/IEEM.2010.5674577

Şahin, Y., & Altın, F. G. (2016). Çadırkent yer seçimi problemi için bir atama modeli: Isparta örneği-an assignment model for shelter site selection problem: a case of Isparta. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 323-336. https://doi.org/10.20875/sb.35069 DOI: https://doi.org/10.20875/sb.35069

Şahin, Y., & Hazirci, M. (2019). Geçici İskân Alanlarinin Seçimi İçin Ahp Temelli P-Medyan Modeli: Burdur Örneği. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 7(2), 403-417. https://doi.org/10.21923/jesd.443206 DOI: https://doi.org/10.21923/jesd.443206

Dalal, J., Mohapatra, P. K., & Mitra, G. C. (2007). Locating cyclone shelters: a case. Disaster Prevention and Management: An International Journal. DOI: https://doi.org/10.1108/09653560710739559

Alizadeh, R., Nishi, T., Bagherinejad, J., & Bashiri, M. (2021). Multi-period maximal covering location problem with capacitated facilities and modules for natural disaster relief services. Applied sciences, 11(1), 397. https://doi.org/10.3390/app11010397 DOI: https://doi.org/10.3390/app11010397

Saaty, T. L, (1974). Measuring the fuzziness of sets. Journal of Cybernetics, 4(4), 53-61. https://doi.org/10.1080/01969727408546075 DOI: https://doi.org/10.1080/01969727408546075

Saaty, T. L. (2008). Decision making with the analytic hierarchy process. International journal of services sciences, 1(1), 83-98. https://doi.org/10.1504/IJSSci.2008.01759 DOI: https://doi.org/10.1504/IJSSCI.2008.017590

Hwang, C. L., Yoon, K., Hwang, C. L., & Yoon, K. (1981). Methods for multiple attribute decision making. Multiple attribute decision making: methods and applications a state-of-the-art survey, 58-191. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-642-48318-9_3

Behzadian, M., Otaghsara, S. K., Yazdani, M., & Ignatius, J. (2012). A state-of the-art survey of TOPSIS applications. Expert Systems with Applications, 39(17), 13051-13069. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2012.05.056 DOI: https://doi.org/10.1016/j.eswa.2012.05.056

Uygurtürk, H., & Korkmaz, T. (2012). Finansal performansın TOPSIS çok kriterli karar verme yöntemi ile belirlenmesi: Ana metal sanayi işletmeleri üzerine bir uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(2), 95-115.

Dumanoğlu, S., & Ergül, N. (2010). İMKB’de işlem gören teknoloji şirketlerinin mali performans ölçümü. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (48), 101-111.

URL 2, https://www.afad.gov.tr/turkiye-deprem-tehlike-haritasi (Son Erişim: 09.06.2023)

URL 3, https://cbs.kayseri.bel.tr/ (Son Erişim: 10.04.2023)

Church, R., & ReVelle, C. (1974, December). The maximal covering location problem. In Papers of the regional science association (Vol. 32, No. 1, pp. 101-118). Berlin/Heidelberg: Springer-Verlag. DOI: https://doi.org/10.1007/BF01942293